فقهی که به آنچه از نظر شرعی ناپاک (غیرطاهر) است اطلاق میشود. چیزهایی که نجس به شمار می‌روند به دو دسته تقسیم می‌شوند: دسته نخست، آنچه اصالتاً نجس است (نجاسات ده‌گانه) که آن را عین نجس می‌گویند؛ دسته دوم آنچه اصالتاً پاک است اما به دلیل تماس با نجاسات، نجس شده است (مُتَنَجَّس). چندین
حکم تکلیفی و
وضعی درباره نجاسات وجود دارد؛ مانند اینکه خوردن آنها
حرام است و یا اینکه
لباس نمازگزار نباید نجس باشد
.واژه نجس در اصطلاح
فقهی به چیزهایی گفته میشود که از نظر شرعی طاهر نیستند. از این رو مسلمانان باید
احکامی را درباره آنها رعایت کنند؛ از جمله اینکه خوردن شیء نجس حرام است.مفهوم نجس در مقابل طاهر قرار دارد، نه در برابر آلوده؛ بنابراین امکان دارد شیئی آلوده، به لحاظ شرعی طاهر باشد و یا برعکس، یعنی شیئی سالم و پاکیزه، از نظر شرعی نجس باشد. [۳]
این واژه به سه صورت نَجِس»، نَجَس» و نَجْس» به کار رفته است. [۴] [۵]
این واژه یک بار در
قرآن به کار رفته است. خداوند در آیه ۲۸ سوره توبه
مشرکان به این وصف خوانده است إِنَّمَا الْمُشْرَِ نَجَسٌ». البته درباره اینکه واژه نجس در این آیه به حکمِ شرعی اشاره دارد یا به پلیدی باطنی مشرکان، اختلاف نظر وجود دارد. [۶]
طبق فقه شیعه، چند چیز وجود دارند که نجاستشان ذاتی است؛ یعنی در هر حال نجس هستند و امکان
تطهیر آنها وجود ندارد، مانند خوک و سگ و خون. به این موارد عین نجس می‌گویند. بیشتر فقیهان شیعه ده چیز را ذاتاً نجس می‌دانند که به آنها اعیان نجسه یا نجاسات ده‌گانه گفته میشود:
خون،
ادرار،
مدفوع،
مَنی،
مردار،
سگ،
خوک،
کافر،
شراب،
فُقّاع.
خون
خون انسان و هر حیوانی که خون جهنده دارد نجس است.
مالکیه،شافعیه و
حنفیه از اهل سنت خون جاری شده همه حیوانات را نجس می‌دانند چه خون جهنده داشته باشد یا نداشته باشد.
بول و
غائط
ادرار (بول) و مدفوع (غائط) انسان و هر حیوان
حرام گوشتی که خون جهنده دارد نجس است. در نجاست مدفوع
پرندگان حرام گوشت مانند کلاغ اختلاف نظر است.
شافعیه و حنفیه مدفوع حیوانات حلال گوشت را نیز نجس می‌دانند و در پرندگان تفصیل دیگری دارند.
مَنی هر حیوانی که خون جهنده دارد نجس است.
در بین
اهل سنت در مورد نجاست منی اختلاف نظر است،
شافعیه و
حنابله آن را پاک می‌دانند.
مردار
جسد حیواناتی که خون جهنده دارند میتَه یا مُردار نامیده شده و نجس است. بدن انسان مُرده، پیش از
غسل میت نجس است (ناپاک بودن آن از ابتدای فوت تا هنگامی که بدن سرد میشود مورد اختلاف بین فقهاست؛ حیوانات حلال گوشتی که
ذبح شرعی شده‌اند پاک هستند؛ گوشت، چرم، استخوان و ژلاتین حیوانات
حلال گوشتی که ذبح شرعی نشده‌اند نجس‌اند، بنابراین وسایل چرمی که در کشوری غیرمسلمان تهیه شده باشد، هر چند از حیوانات حلال گوشتی مانند گاو و گوسفند باشد نجس است چراکه ذبح شرعی نشده‌اند.
برخی از حیوانات حرام گوشت در صورتی که با شرایط گفته شده در فقه،
تذکیه شوند، پوست و موی آنان پاک میباشد و در غیر این صورت، نجس هستند.
نجاست سگ و
نجاست خوک
همه اجزاء سگ و خوکی که در خشکی زندگی می‌کند از جمله آب دهان آنها نجس است.
مالکیه از اهل سنت همه حیوانات زنده از جمله سگ و خوک را پاک می‌دانند و حنفیه تنها خوک را نجس می‌دانند.
کافری که در فقه نجس محسوب میشود به معنای غیر مسلمان است. فقیهان
شیعه هفت گروه را کافر دانسته و آنها را نجس می‌دانندبا اختلاف نظر در برخی موارد
ضروریات دین با آگاهی از ضروری بودن آن
محمد بن عبدالله(ص) را قبول ندارند.
امامان معصوم(ع) دشنام دهند یا دشمنش باشند؛ مثل
خوارج و
ناصبیان.
غُلات (یعنی آنهائی که یکی از
ائمه(ع) را خدا خوانده یا بگوید خدا در او
حلول کرده است)
یهود و
مسیحیت (در این مورد اختلاف‌نظر وجود دارد
شراب
از نظر فقه شیعه، شراب و هر چیزی که انسان را مست می‌کند، چنانچه به خودی خود روان (مایع) باشد، نجس استو خوردن و نوشیدن آن
حرام.
در مورد نجاست الکل طبی و صنعتی اختلاف‌نظر وجود دارد.
انگور و فشرده آن نیز هرگاه به جوش آید تا زمانی که دو سوم آن تبخیر نشده باشد نجس است خواه به خودی خود جوش آمده باشد و خواه با حرارت، و نیز خواه مست‌کننده باشد و خواه نباشد.
فُقّاع یا آب جو نیز از نجاسات است.
اهل سنت استفراغ (غذای بالا آورده شده) را نجس می‌دانند.
وذی و
مذی نزد حنفیه، مالکیه و شافعیه و وذی و مذی انسان و حیوان حرام گوشت نزد حنابله نجس هستند.
غیر از اعیان نجس (نجاسات ده‌گانه)، سایر اشیاء بالذات طاهر هستند؛ اما اگر این اشیاء طاهر با نجاسات ده‌گانه تماس پیدا کنند، آن شیء طاهر نیز نجس میشود. در این حالت، آن شیء را مُتَنَجِّس (به معنای چیزی که نجس شده است) می‌گویند. البته انتقال نجاست به شرطی است که رطوبتی از عین نجس به شیء طاهر منتقل شود؛ مانند دستی که به خون آلوده میشود. بنابراین، اگر یک شیء خشک مثلا با بدن سگی که خشک است تماس پیدا کند، آن شیء نجس نمی‌شود.
چیزی که نجس شده است را می‌توان با استفاده از
مطهرات، تطهیر کرد (یعنی نجاست را از آن زدود). در این صورت، آن شیء مجددا طاهر میشود. مثلا لباسی که به خون آغشته شده است را اگر طبق قواعد شرعی، با آب بشورند، لباس مجددا طاهر میشود.
همان‌طور که عین نجس، نجاست را منتقل می‌کند، شیء متنجس نیز نجاست را انتقال می‌دهد. یعنی چیزی که نجس‌شده است اگر با شیء طاهر تماس پیدا کند (به نحوی که رطوبت بین آنها منتقل شود)، شیء طاهر نجس میشود. هر چند بر اساس بعضی
فتاوا، متنجس در واسطۀ سوم نجس‌کننده نیست.
در فقه، احکامی درباره نجاسات مطرح است که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
تطهیر چیزهایی که نجس شده‌اند. نجاسات ده گانه ذاتاً نجس بوده و نمی‌شود آنها را پاک کرد؛ ولی چیزی که نجس شده باشد را می‌توان با استفاده از
مُطّهرات (پاک‌کننده‌ها)، مجددا پاک کرد.
حرام است. البته چیزی که نجس‌شده است را بعد از تطهیر می‌توان خورد.
نماز یا
طواف بدن و لباس باید از نجاسات پاک باشد.
وضو و
غسل باید پاک باشد.
قرآن و
مسجد حرام بوده و پاک کردن آنها
واجب فوریاست
درباره این سایت