مُطَهِّرات به معنای پاک‌کننده‌ها، اصطلاحی است
فقهی برای امور یازده‌گانه‌ای که باعث پاک شدن
نجس می‌شوند.
آب،
زمین،
آفتاب، به همراه هشت مورد دیگر از مهم‌ترین مطهرات هستند.
طهارت از نجاست جزو شرایط صحیح بودن برخی از
عبادات مثل
نماز و
طواف است، خوردن چیزهای نجس نیز
حرام است
طهارت، پاک کردن درون و برون، از آلودگی‌ها و خبائث است [۱]
فقه و
اخلاق بحث میشود. طهارت فقهی دو نوع است: طهارت ظاهر (طهارت از خَبَث) از نجاسات که توسط مُطهّرات حاصل میشود و طهارت باطن (طهارت از حَدَث)، با
وضو،
غسل یا
تیممانجام میشود.
مُطهّرات جمع مُطَهِّر به معنای پاک کننده و از ریشه طهر و طهارت گرفته شده است. طهارت در لغت یعنی نظافت، پاکی، تمیزی؛ و در اصطلاح یکی از
احکام وضعی شرعی به شمار می‌رود که بر تمام اشیاء به جز اشیای ناپاک حمل میشود. طبیعی است یک چیز به شرطی می‌تواند پاک کننده باشد که خود پاک باشد.
در فقه اسلامی، پاکی لباس و بدن از انواع نجاسات جزو شرایط انجام دادن برخی عبادات مثل
نماز (به جز
نماز میت) و
طواف است.
مساجد و
حرم
پیامبر(ص) و
امامان نیز باید از هر گونه نجاست پاک باشند. چنان که خوردن چیزهایی که نجس هستند نیز
حرام است. به این نوع از طهارت، طهارت از خَبَث (نجاست) گفته میشود.
بیشتر فقیهان شیعه ده چیز را ذاتاً نجس می‌دانند که خودشان قابلیت پاک شدن نداشته و در برخورد مرطوب با دیگر چیزها، آنها را نیز نجس (مُتِنَجِّس) می‌کنند:
خون |
ادرار |
مدفوع |
مَنی |
مردار |
سگ |
خوک |
کافر |
شراب |
فُقّاع |
اگر چیز پاکی نجس شد توسط مُطَهِّرات می‌توان آن را پاک کرد. مطهرات عبارتند از:
آب |
زمین |
آفتاب |
استحالهو انقلاب |
انتقال |
اسلام |
تبعیت |
برطرف شدن عین نجاست |
استبراء حیوان نجاست خوار |
غائب شدن مسلمان |
خارج شدن خون متعارف از حیوان ذبح شده |
آب نزد همه مسلمانان رایج‌ترین پاک کننده است. [۲]
تنها گروهی که آب مُضاف (ناخالص) مانند گلاب، سرکه و. را نیز پاک کننده می‌دانند
حنفیه از اهل سنت هستند. [۳]
زمین به شرطی که خودش خشک و پاک باشد، اشیائی مانند کف پا و کف کفش نجس را پاک می‌کند. البته به شرطی که عین نجاست اشیاء مزبور به واسطه راه رفتن، مالیدن و مانند آن از بین رفته باشد. شیعه و حنفیه زمین را از پاک کننده‌ها می‌دانند. [۴]
در فقه
شیعه، چیزهایی که در زمین ثابت هستند مانند درختان و همچنین روییدنی‌ها و ساختمان‌ها و میخ‌ها و حصیر اگر فقط با آفتاب خشک شوند پاک می‌شوند.
شافعیه،
مالکیه و
حنبلی‌ها: زمین با خشک شدن پاک نمی‌شود چه با آفتاب خشک شود چه با هوا، بلکه باید بر روی آن آب ریخته شود. البته در چگونگی پاک کردن با آب دارای دیدگاه‌های مختلفی هستند. [۵]
استحاله یعنی تبدیل شدن حقیقت و ماهیت یک چیز به چیز دیگر، مانند سوختن چوب نجس و خاکستر شدن آن. شافعیه و حنابله از اهل سنت خاکستر و دود چیزی که از نجاسات است را نجس می‌دانند. [۶]
در دیدگاه مشهور فقها، تغییر ماهیت خود به خودی شراب به سرکه انقلاب» نام دارد و باعث پاک شدن شراب سابق و ظرف آن میشود. [۷]
انتقال» یعنی شیئی نجس، جزئی از شیئی پاک گردیده و جزء آن شود. به عنوان مثال، خونی که پشه از انسان می‌مکد پس از اینکه هضم شده و جزء بدن آن گردید پاک میشود یا کود ناپاکی که توسط درخت جذب میشود پاک می‌گردد. [۸]
کافر ناپاک و نجس است و با پذیرش
اسلام بدن او پاک می‌گردد.
پاک شدن یکی از نجاسات به سبب پاک شدن نجاستی دیگر را تبعیت» می‌گویند، مانند پاک شدن ظرف شرابی که به سرکه تبدیل شده یا پاک شدن کودک کافری که پدر یا مادر او مسلمان شده‌اند.
در برخی موارد با برطرف شدن عین نجاست، متنجس پاک می‌گردد. مانند جایی که بدن حیوانی به نجس یا متنجس آلوده شود، با برطرف شدن نجاست، بدن آن حیوان پاک میشود و همچنین است باطن بدن انسان مانند داخل دهان و بینی.
ادرار و
مدفوع حیوانی
حلال گوشتی که به خوردن نجاست انسان عادت کرده نجس است و برای این که پاک شود، باید آن را
استبراء کنند. یعنی تا مدتی نگذارند نجاست بخورد که این زمان در حیوانات مختلف متفاوت است.
اگر بدن یا لباس یا سایر اشیائی که در اختیار مسلمان است نجس شود، پس از اینکه دوباره با او برخورد کردیم و احتمال بدهیم وی آنها را پاک کرده باشد، حکم به پاکی و
طهارت آن اشیاء کرده ونیازی نیست از او سؤال کنیم. به شرطی که مسلمان یاد شده ممیز بوده و از موضوع و
احکام طهارت آگاه باشد.
پس از
ذبح شرعی حیوان حلال گوشت و بعد از این که به اندازه متعارف
خون از رگهای او خارج شد، خونی که در درون بدن حیوان باقی می‌ماند پاک است
درباره این سایت